Zorgen na een overlijden

Als ik dan in de keuken sta en ik hoor een ambulance, dan gaat mijn hart tekeer en meteen denk ik: “Nee niet zij ook!” Als ik mijn andere dochter ook zou verliezen dan zou het leven echt voor mij niet meer hoeven.

Het is geen onbekende angst die Jennifer met mij deelt. Ze vertelt daarbij dat haar angst niet alleen naar boven komt bij het horen van een ambulance, hij is er altijd! 

Opeens bestaat de dood

In het leven hebben we vaak het gevoel dat we onsterfelijk zijn. We wéten dat het niet zo is, maar zo voelt het niet. We leven alsof ons niks zal gebeuren. We gaan om met onze dierbaren alsof ze er morgen ook nog zullen zijn. Totdat je geconfronteerd wordt met de dood. Als je grootouders overlijden, of als je ouders op leeftijd overlijden, dan ‘hoort’ dat er wel bij, maar als het een overlijden is die niet ‘past’ in de normale levenslijn (wat normaal dan ook mag zijn) dan is de confrontatie enorm. Je kunt dus doodgaan!

Wie is de volgende

Doordat je erachter komt dat het leven dus ‘zomaar’ kan stoppen ontstaat er een grote angst: wie is de volgende? Ik kan deze angst ook niet goed uitleggen, want iemand die dit niet meemaakt zou kunnen denken: “ja we kunnen toch allemaal doodgaan?” Iemand die in rouw is (geweest) herkent het gevoel vast! Je wilt de dierbaren om je heen beschermen, je wilt dit grote verdriet niet nogmaals meemaken, maar ik denk dat het vooral is dat je doorvoelt en weet dat het leven niet vanzelfsprekend is.

Nog veel meer zorgen

Als ‘nabestaande’ heb je nog veel meer zorgen, ik heb daar eerder over geschreven, onder andere ook de zorg hoe het nu verder moet met de kinderen. Maar ook geldzorgen, zorgen over werk, zorgen over je eigen leven, zorgen over je eigen plezier (komt het ooit terug), e.d. 

Al deze zorgen kunnen leiden tot piekeren. Uit onderzoek weten we ondertussen dat piekeren wordt gezien als ‘gif’ voor het rouwproces. Mensen kunnen zichzelf de put in praten. 

Erkennen van de zorgen

Maar daar zit wellicht ook de valkuil. Want omstanders snappen dat je met piekeren niet per se veel verder komt en doen hun best ervoor te zorgen dat jij niet meer piekert. Ze kunnen dan denken te helpen door te zeggen dat je daar niet aan moet denken, dat zoiets je heus niet nog een keer gebeurt, door te zeggen dat het niet helpt om te piekeren, dat je positief moet denken, enfin, noem maar op. 

Wat kun je wél doen

Allereerst denk ik dat het van belang is dat je je realiseert dat je je zorgen mág maken! Dit is vrij normaal na een overlijden. Schrijf je zorgen op. Het helpt echt! Het is dan soms net alsof je je geen zorgen meer hoeft te maken, want je hebt ze opgeschreven (ja klinkt bizar, dat snap ik). Bespreek je zorgen met iemand die echt naar je luistert en neem een ‘worse case scenario’ door. Okay, stel dat dat zou gebeuren, wat dan? Wat is het allerergste dat kan gebeuren? Wat dan? Het kan houvast geven om te weten wat je dan kan doen. Zelfs als dat is om te bedenken dat je dan altijd een eind aan je leven kan maken. Dit is misschien heel confronterend wat ik nu opschrijf, maar als iemand in rouw uiteindelijk hier op uitkomt, merk ik dat dit toch vaak rust geeft. 

Circle of influence

Steven Covey kwam met de ‘circle of influence’. Dit plaatje komt van internet van de ‘career psychologist’. 

Ik kies hem omdat hij zo mooi aangeeft dat als je iets niet kan beïnvloeden of onder controle kan hebben, dat je het dan mag leren accepteren (de buitenste cirkel).

In de middelste cirkel kun je kijken of je er invloed op kan uitoefenen.

In de kleinste cirkel kan je het onder controle houden.

Het helpt vaak om dit inzichtelijk te maken. 

Accepteren van je zorgen

 Met Jennifer besprak ik ook deze cirkel. Vooral vertelde ik haar (zoals ik dat alle mensen in rouw vertel), dat angst nu bij je leven hoort. Hij zal minder worden, zeker, maar van mensen die jaren geleden een dierbare zijn verloren, hoor ik altijd dat de grootste angst (namelijk dat een andere dierbare doodgaat) altijd sluimerend aanwezig blijft. Dat je niet meer bij het horen van een ambulance met hartkloppingen in de keuken staat, maar dat als je kind (of je moeder, of je nieuwe partner), plotseling niet aanwezig is, of de telefoon niet opneemt, dat deze angst dan wel weer terugkomt. 

We bespraken in hoeverre ze invloed uit kan oefenen op het feit of haar andere dochter wel of niet iets zal gebeuren. Dit kon deels, vertelde ze mij, door in ieder geval haar dochter te wijzen op uitkijken in het verkeer, gezond leven, etc. Maar ze kon haar dochter natuurlijk niet opsluiten, hoewel ze dat het allerliefst zou doen. Ze snapt heel goed dat ze er geen controle over had. 

Daarmee was haar angst niet verdwenen, nee zeker niet. maar ze had wel de handvatten gekregen over wat ze kon doen als ze weer zat te piekeren. 

We deden daarbij een ademhalingsoefening om rustig te ademen terwijl ze de angst voor het verlies van haar andere dochter doorvoelde. Door deze adem- / ontspanningsoefening te doen, kon ze beter accepteren dat deze zorg nu waarschijnlijk de rest van haar leven aan haar verbonden was.

Als je kunt accepteren dat deze zorg er nu bij hoort, dat dit nu is hoe het is (samen met al die andere dingen in je leven die nu zijn zoals ze zijn (door het overlijden)), dan heb je de eerste stap gezet om er mee om te gaan.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.