Zelfdoding uitleggen in de klas

Wat moet de school als een ouder zich suïcideert

Scholen willen heel graag kinderen en ouders goed opvangen na een overlijden. Niet alleen het betreffende gezin, maar ook klasgenoten en andere kinderen in de school.

Als het om zelfdoding gaat, dan komt hier een extra dimensie bij kijken en blijken scholen het vaak moeilijk te vinden welke informatie ze kunnen geven. Ik ben de afgelopen jaren bij veel scholen betrokken geweest waar suïcide is voorgekomen (helaas). Scholen zoeken naar een vorm om de informatie zo goed mogelijk te brengen.

Het is altijd van belang dat eerst de ouders worden geïnformeerd, zodat zij er zelf voor kunnen kiezen of zij het zelf aan hun kind willen vertellen (meestal wel) of dat ze willen dat de kinderen het van de leerkracht horen. Het heeft de voorkeur als de ouder het zijn eigen kind vertelt omdat de ouder precies weet wat het kind heeft meegemaakt en het kind daarin kan opvangen.

Ter voorbereiding op het vertellen in de klas

Vraag aan het betreffende gezin welke informatie je mag geven. Als het gezin niet wil dat de suïcide verteld wordt kijk dan of het mogelijk is uit te leggen dat de informatie toch wel tot de kinderen zal komen en dat dit tot verwarring en speculaties kan leiden. Waarbij wij altijd zeggen “fantasie is erger dan de werkelijkheid”. Daarnaast is het niet steunend voor het betreffende kind als de waarheid niet bekend is.

Meestal vindt de ouder het geen probleem dat het verteld wordt.

Informeer of het kind erbij wil zijn als het aan de klas wordt verteld. Zo ja, wil het kind het zelf vertellen? Moet de juf/meester het doen? Wil het kind dan op schoot zitten?

Dan kan de school de informatie opstellen voor de ouders van de groep van het betreffende kind of kinderen. Hoeveel groepen je informeert is vaak afhankelijk van hoe actief de betrokken ouder was.Voor ouders van de andere groepen kan in een nieuwsbrief een algemene mededeling komen dat de moeder van …. is overleden en dat dit heel verdrietig is.

Leg in de informatie aan de ouders uit (dat kan per brief of eventueel organiseer je een bijeenkomst) wat er is gebeurd en hoe je het de klas gaat vertellen en hoe de dag eruit zal gaan zien. Bij voorbeeld:

Bij binnenkomst zullen wij in het kringgesprek het volgende gaan vertellen (zie ‘hoe vertel ik het de klas’). Daarna geven wij de kinderen de gelegenheid met hun vragen te komen. Vervolgens zullen wij iets gaan maken als troost voor (naam van het getroffen kind). Daarna gaan we voor een korte pauze naar buiten en vervolgens pakken we het werken in de klas weer op en gaan we verder met de les. Aan het eind van de dag zullen wij kort met de klas in gesprek gaan om te kijken of er nog vragen zijn. De komende dagen zullen wij iedere ochtend daarmee starten.

Hoe vertel ik het de klas

Ook voor de leerkracht geldt: breng de informatie zo concreet mogelijk.

“Zoals jullie misschien van jullie ouders hebben gehoord, is de moeder van Johan gisteren overleden. Jullie hebben misschien ook gehoord dat Johans moeder voor de trein is gesprongen (of welke informatie dan ook). Dat noemen we met een duur woord suïcide, of zelfdoding en sommige mensen noemen het zelfmoord. Dat is vaak heel moeilijk te begrijpen omdat wij het allemaal heel leuk vinden om te leven. Heel soms komt het voor dat iemand heel ziek in zijn hoofd is en het leven niet meer leuk kan vinden en op die manier niet meer verder wil.”

Dan kun je het stil laten worden en dan gaan kinderen vanzelf vragen.

Als je als leerkracht niet weet of je bepaalde informatie mag geven, dan kun je altijd vertellen aan de klas dat je dat niet weet en dat je dit gaat vragen en dat als je wel het antwoord weet, je het ze de volgende dag zal vertellen. Mocht je het antwoord niet mogen geven dan kun je zeggen “de vader van Johan wil dat liever niet vertellen”.

Als ik zelf deze gesprekken doe met groepen dan vraag ik ook altijd “wie is er nu bang dat dit ook bij hem thuis kan gebeuren? Dat zijn mama of papa ook doodgaat?” Dan komen er vaak veel vingers. Als het een gecombineerde bijeenkomst met ouders is, dan zien de ouders ook meteen dat hun kind daarmee zit en kunnen ze het er (eventueel later) over hebben. Zo niet dan raad ik de kinderen aan om dit vooral thuis te vragen aan papa of mama.

Zoals in de informatie aan ouders aangegeven, kun je vervolgens met de klas iets gaan maken voor het getroffen kind (in dit voorbeeld Johan). Een troostdoos, of kinderen maken een kaart voor Johan, of een troostboom, het maakt niet uit, het gaat erom dat het getroffen kind merkt dat de kinderen in de klas er voor hem zijn.

Daarna is het buitenspelen. Uit de (zware) sfeer komen. Na het buitenspelen wordt de ‘normale’ les weer opgepakt. Het is fijn om aan het einde van de dag nog even de tijd te nemen om te vragen of er kinderen zijn die nog iets willen zeggen. Je kunt de dag afsluiten met een fijn verhaal.

De komende dagen kun je dan de dag beginnen met de vraag of er kinderen zijn die nog iets willen zeggen of vragen over de dood van de mama van … (Johan). Dit kun je aanhouden tot de dag van de begrafenis.

Na de begrafenis kun je het gesprek weer openen als je merkt dat er onrust is in de klas.

Het is natuurlijk onmogelijk om alle situaties in dit blog goed uit te leggen.

Heb je meer vragen?

Via de telefonische advieslijn van Achter de Regenboog kun je altijd jouw eigen situatie voorleggen aan deskundige medewerkers. Het nummer is 0900 2334141 (gebruikelijke belkosten).

Heb je vragen aan mij?

Ik kan me goed voorstellen dat dit blog vragen bij je oproept. Voel je vrij om contact te zoeken via www.hetnieuwerouwen.nl. 

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.