Wat kun je verwachten in rouw

Ik heb me nog nooit zo slecht gevoeld. Ik snap het niet. Ik dacht toch echt dat het beter ging, wanneer gaat het over? Wanneer wordt het verdriet minder? Telkens als ik denk dat het beter gaat dan doe ik weer twee stappen terug.

Willy rouwt om haar dochter die op 23-jarige leeftijd overleed aan de gevolgen van kanker. Ze dacht dat ze, nu driekwart jaar na het overlijden, aan het opkrabbelen was, maar ze voelde zich slecht en had het gevoel terug bij af te zijn.

Rouw is een grillig proces

Zo gaat het in rouw. Het ene moment denk je dat het beter gaat, maar dit hoeft niet een constante opgaande lijn te zijn. Het is meer een slingerbergweg. Iedereen die wel eens in de bergen heeft gewandeld herkent dit. Je klimt omhoog, dan denk je dat je er bent maar dan ga je weer naar beneden, soms nog dieper dan je was omhoog gegaan. Rouw geeft geen houvast. De enige houvast is dat er geen houvast is en dat niets ‘iets’ zegt over hoe jouw rouwproces verloopt.

Theorieën in rouw

Er zijn theorieën die deze op en neergaande beweging verklaren. Een van die theorieën is het duale procesmodel waarbij men ervan uitgaat dat er een verlieskant en een herstelkant in rouw zijn. Dat je heen en weer gaat tussen die twee kanten. Dus de ene keer ben je meer met de taken bezig die horen bij het verlies en de andere keer meer bij het herstel. In het geval van Willy pakte zij haar vrijwilligerswerk weer op (de herstelkant) maar als ze zich zo slecht voelde en zo diep weer in het verdriet zat, was ze meer in de verlieskant. Dat is niet goed en niet slecht, het is hoe het gaat.

Wat kun je verwachten in rouw?

Naast dat iedereen het op zijn eigen manier doet (ik heb daar al eerder over geschreven), is er wel een rode draad te herkennen. Zo merken we dat je in eerste instantie in rouw gaat erkennen wat er is gebeurd. Met erkennen bedoelen we dat je het werkelijk beseft, dat je ‘accepteert’ dat het is gebeurd. Dit is altijd een moeilijk woord omdat er nogal eens wordt gedacht dat je het goed moet vinden. Maar dat bedoelen we er niet mee. We bedoelen ermee dat je echt zegt “ja hij/zij is dood, dat is vreselijk, daar moet ik mee verder”. Daar heb je veel informatie voor nodig, ik vertelde daar onlangs over bij EO-live. 

Wat ik in mijn praktijk vaak zie, is dat dit ‘erkennen’ vaak het eerste jaar duurt. Na een jaar zeggen mensen dan telkens “het is alsof ik nu pas besef dat hij/zij echt dood is”.

In het tweede jaar wordt de pijn om het verlies dan ook anders. Je bent al wat ‘gewend’ aan het leven zonder jouw dierbare maar je mist nu veel meer de persoon dan de rol die hij/zij vervulde. Het verdriet kan dan soms veel dieper voelen. Langzaamaan krabbel je wat omhoog en vind je rituelen die ervoor zorgen dat jij jouw overledene in je leven kunt houden, om dan langzaamaan te kunnen gaan verbinden met jouw dierbare als een overleden persoon en het weer lukt om je te verbinden met het leven en erop te vertrouwen dat niet iedereen ‘zomaar’ doodgaat.

Dit wordt ook wel de theorie van de rouwtaken genoemd.

Rouw kort door de bocht

Natuurlijk is dit heel kort door de bocht een rouwproces onder de loep genomen. Wat ik altijd belangrijk vind is dat je in rouw weet dat het soms na het eerste jaar niet beter gaat. Ik merk dat mensen zo teleurgesteld kunnen zijn. Er heerst nog altijd de gedachte dat het na het eerste jaar beter wordt. Dat is dus vaak niet zo! Als het dan niet beter gaat, dan kun je denken dat je ‘niet goed rouwt‘.

Verwacht alles en verwacht niks

In het kort komt het erop neer dat er geen voorspelling te doen is over hoe jouw rouwproces zal verlopen. Je kunt alles verwachten, maar tegelijkertijd niks. Misschien is het beste om te verwachten dat rouwen grillig is. Dat als jij je vandaag heel slecht voelt, dat dit morgen beter kan zijn. Vertrouw erop dat die slechte dagen minder worden! Ik zeg altijd dat de dalen minder diep worden en minder lang gaan duren en de hoogtes langer duren en vaker voorkomen.

Rouwen kost tijd

Het cliché ’tijd heelt alle wonden’ is er eentje die we ook in onze rouwkalender hebben opgenomen, met als ondertitel “dan zet ik de tijd wel even vooruit”. Het is een cliché met een kern van waarheid. Alleen tijd zal de wond niet helen, tijd maakt de wond wel beter te verdragen, hoe raar het ook klinkt. Rouwen kost tijd. Neem je tijd. Laat je niks wijsmaken dat het al over moet zijn of dat je te snel gaat. Doe het op jouw manier. Wat een ander ook zegt.

Terug naar Willy

Toen Willy haar hartekreet uitsprak keek ik naar haar en dacht: voor jou voelt het alsof je je nog nooit zo slecht hebt gevoeld, terwijl je wel al stappen hebt gezet. Ik vertelde haar wat ik haar heb zien doen de afgelopen maanden en ze reageerde:

Ja dat is ook wel waar, hoe komt het dan dat het niet zo voelt? Dat het voelt alsof ik er erger aan toe ben dan een paar maanden geleden? Ik wil dit gevoel niet meer voelen, het is zo zwaar!

Ik legde haar uit waardoor het zou kunnen komen en dat het ook de verwachting is dat ze dacht dat het beter ging, onder andere omdat ze haar vrijwilligerswerk weer had opgepakt, maar dat de dagen elkaar zullen blijven afwisselen. Dat ze niet meer dezelfde Willy zal worden als voor het overlijden van haar dochter. Dat dit haar ‘nieuwe’ leven is.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.