Veerkracht van kinderen in rouw
Mijn kind heeft hulp nodig. Mijn man is gister overleden. Ze is pas vijf jaar, hoe moet dit nu verder in haar leven? Dit trauma zal ze nooit kunnen verwerken.
De paniek bij Mary-Ann was hoorbaar en voelbaar. Ze belde mij terwijl haar man in de kamer opgebaard lag. Het was haar allergrootste zorg: hoe moet het met mijn dochter.
Zorg van ouders
De eerste zorg van ouders in rouw is hun kind. Dat je zelf in en in verdrietig bent is vreselijk, maar dat je kind ook verdrietig is, is ondraaglijk. Als je kind wordt geboren voel je direct: dit kind ga ik met mijn leven beschermen. Na een verlies kan het voelen alsof dat niet is gelukt. Je kon je kind niet beschermen tegen dit grote verlies. Nu wil je je kind beschermen tegen de nare consequenties die dit verlies heeft.
Beschermen
Bij Achter de Regenboog hanteren wij de spreuk: “Je kunt niet voorkomen dat de vogels van verdriet komen overvliegen, maar wel dat ze nesten maken in je haar”. Je kunt je kind niet beschermen, hoe graag je ook zou willen. Wat we vervolgens wel ‘kunnen’ is ervoor zorgen dat datgene wat ze meemaken, zo goed mogelijk geïntegreerd kan worden in hun leven.
Toen ikzelf in 1997 bij Achter de Regenboog startte, stonden we aan het begin van een nieuwe fase: namelijk dat kinderen mochten (en soms ook moesten) praten over de dood. Waar we ze tot dan toe er verre van hadden gehouden, werd het steeds duidelijker dat we hen serieus moeten nemen.
Overigens: voor mij zijn kinderen alle kinderen van 0 – 18 jaar.
Hulp zoeken
Het is belangrijk dat kinderen de gelegenheid krijgen om over de overledene te praten. Dat kan met een de ouder(s) zelf, met familieleden, vrienden, of betrokken anderen. Hulp is niet altijd direct noodzakelijk. Voor ouders kan het wel noodzakelijk zijn, omdat je als ouder met je handen in het haar zit en geen idee hebt wat goed is voor jouw kind.
Het kan als ouder fijn zijn om hulp te zoeken bij een professional die met je meekijkt: gaat het goed met je kind? Vertoont het kind ‘rouwadequaat’ gedrag (zoals ik dat noem) of is er meer nodig? Dit geeft ouders vaak rust.
Veerkracht kinderen
Kinderen hebben een enorme veerkracht! Ze kunnen meer verdragen dan wij denken. Wat daarbij (wel) van belang is, is hoe de omgeving met ze omgaat! De balans vinden tussen het er wel en niet over hebben. Ik hoor vaak van kinderen in de praktijk dat ‘de omgeving doorgaat alsof er niets gebeurd is’. Dat vinden ze heel moeilijk. Want voor hen is het leven echt veranderd. De andere kant is dat mensen op een verdrietige toon tegen het kind gaan praten. Daar zitten ze helemaal niet op te wachten! Of ze nou 4, 8, 12, 18 (of 88) zijn! Dit is vaak een reden waarom kinderen maar liever helemaal niet over hun verdriet of gevoel praten.
Mariken Spuij
Mariken Spuij van de Universiteit van Utrecht is gepromoveerd op rouw bij kinderen en jongeren. Haar hoopvolle boodschap is dat de meeste kinderen met de juiste steun uit het omgeving het verlies van een dierbare goed kunnen verwerken. Dit betekent niet dat verliesverwerking een eenvoudige opgave is, zeker niet omdat volwassenen in de omgeving van het kind zelf meestal ook in rouw zijn.
Haar boek: “Rouw bij Kinderen en Jongeren” is een aanrader! Zij bespreekt aannames die er zijn in rouw en weet op heldere wijze uit te leggen hoe rouw bij kinderen en jongeren werkt.
Hoe helpen we rouwende kinderen
Het is fijn als je de overledene gewoon benoemt. Als je het over hem/haar hebt. Als je ook aan het kind (dat kan dus ook de puber zijn) vraagt: “hoe gaat het nu met jou?” (op een gewone toon). Ik hoor vaak dat er aan het kind wordt gevraagd “hoe is het met je vader?” (of je moeder, etc). Terwijl kinderen het ook fijn vinden als de aandacht naar henzelf gaat. Maar weer niet te veel…
Lezen over kinderen en rouw
Het is zoeken hoe je het moet doen met kinderen. Naast het boek van Mariken Spuij kun je de 80-tips boekjes raadplegen van Scrivo Media. Er zijn er twee: 80 tips over rouwende kids basisschoolleeftijd (geschreven door mijzelf) en Als jongeren rouwen: 80 tips, pubers (geschreven door Annelyn de Boer).
Daarnaast heb ik een youtube kanaal waar ik regelmatig de tips in een vlog plaats. Het youtube kanaal kun je hier volgen. De vlogs vind je ook terug op de website van Het Nieuwe Rouwen.
Terug naar Mary-Ann
Ik ben met Mary-Ann zelf aan de slag gegaan. We maakten onze eerste afspraak twee weken na de begrafenis van haar man. Ik bleef haar zien, om de week. Na een half jaar leek het ons goed om een paar sessies met haar dochter te doen, om te onderzoeken hoe het met haar ging. Ik vond dat het (uiteraard naar de omstandigheden) goed met haar ging en dat meer hulp niet ingezet hoefde te worden.
Mary-Ann ben ik voor twee jaar lang blijven zien, nu komt ze heel af en toe nog voor een gesprek. Het verlies is nu vier jaar geleden. Met haar dochter gaat het goed.
Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.
De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.