Opvoeden in rouw

Maar ik denk echt dat hij er misbruik van maakt hoor, want dan net als hij naar bed moet begint hij “ik mis mama”. Ja, nou dat geloof ik dus niet. Ik moet toch ook regels blijven geven hè? Hij moet gewoon naar bed, morgen weer een schooldag. Trouwens dat ‘ik mis mama’ komt vaker naar voren als hij op zijn kop krijgt of als hij iets niet mag.

Mark over zijn twaalfjarige zoon. Veelgehoord en een veelgestelde vraag: wat moet ik daarmee? Moet ik het serieus nemen? Moet ik ‘hard’ zijn? In dit blog ga ik daar op in.

Opvoeden is niet meer vanzelfsprekend

In rouw en vanaf het overlijden, zal opvoeden nooit meer vanzelfsprekend zijn. Bij veel dingen zul je je afvragen: is dit rouw of hoort dit bij de leeftijd? Nu zijn dat geen rare vragen, want ‘normaal’ vroeg je je ook af: is dit de leeftijd of is dit mijn kind en moet ik beperken? Maar in rouw zijn we heel bang dat we iets laten liggen en daarom denken we veel meer na wat we ermee moeten en willen.

Kinderen hebben regels nodig, of niet?

Ik heb wel eerder geschreven over het feit dat kinderen regels nodig hebben om de veiligheid te ervaren om te kunnen rouwen. Dat gezegd hebbende: als ze zeggen dat iets komt omdat ze aan de overledene denken, dan is het belangrijk dat serieus te nemen. Ik zeg dan vaak: beter 9x je in de ‘maling laten nemen’ (als dat al zo is) dan 1x een signaal missen. Dus als een kind een ballonnetje oplaat: ga er op in! Vraag door: “joh, vertel, je mist mama, waar voel je dat in je lijf? Wat zou je tegen haar willen zeggen?”. Een vraag als “wat mis je dan” is moeilijk. Want als ik jou zou vragen wat je mist, dan zou je denk ik zeggen “alles”.

Kinderen maken geen misbruik van het overlijden

Het is echt mijn ervaring dat kinderen geen misbruik maken van het feit dat een vader, moeder, broertje of zusje is overleden. Daar is het ook voor hun, veel te zwaar voor! Maar vaak zitten gevoelens van boosheid, verdriet, gemis, in hetzelfde vakje als dat van het overlijden. Dus als een kind iets niet mag en daar boos om wordt, raakt dat meteen dát gevoel dat ook met het overlijden te maken heeft. Het zit namelijk in hetzelfde ‘vakje’.

Hoe interpreteer ik het gedrag van mijn kind

Als jouw kind ander gedrag vertoont dan je gewend bent, maak je je zorgen. Ik zei het al, je vraagt je af of het rouw is, of dat het ‘gewoon’ bij de leeftijd hoort.

Ik denk altijd dat het intuïtie van ouders heel goed werkt, dat je wel voelt waar het om gaat. Wat echter niet meer zo goed werkt is dat je durft te vertrouwen op dat gevoel. Misschien heeft jouw vertrouwen je eerder in de steek gelaten en zit je er nu bovenop!

Als je twijfelt kun je contact zoeken met een rouwprofessional en dit voorleggen. Vertel wat er gebeurt, wat je ziet, hoe het kind doet. Ze kunnen goed met je meedenken of dit gedrag kan zijn dat bij rouw hoort. Zo niet, dan kunnen zij wellicht een paar keer met jouw kind werken om te kijken wat er speelt.

Je kunt je vraag ook altijd voorleggen aan Achter de Regenboog. Zij hebben iedere ochtend een telefonisch spreekuur, maar ze zijn ook te benaderen via mail.

Gedrag in de puberteit

Zeker als je kind in de puberteit is, kun je je als ouder enorm zorgen maken over het gedrag. Als jouw puber wat depressief gedrag vertoont, dan kun je bedenken dat dit door de rouw is. Maar hormonen doen ook veel in de buien!

Hetzelfde geldt voor het gebruik van middelen, het is vrij normaal (helaas zou ik willen zeggen) dat pubers drinken, wiet roken en eventueel pillen slikken. Dit betekent niet meteen dat er een gestagneerd rouwproces aan ten grondslag ligt.

In alle gevallen blijft gelden: als je je zorgen maakt: neem contact op met je huisarts, een rouwdeskundige of Achter de Regenboog. Blijf alsjeblieft niet rondlopen met twijfels of angsten, er zijn genoeg deskundigen die jou zo kunnen geruststellen (of de juiste hulp kunnen aanraden).

Tot in de eeuwigheid?

Je kunt je afvragen of omgaan met jouw kind ooit nog ‘vanzelfsprekend’ zal zijn. Ook als jouw kind volwassen wordt, het huis uit gaat, opeens psychische klachten krijgt, of zelf gaat trouwen en kinderen krijgt, of een intense verandering meemaakt. Altijd weer zal de vraag opkomen: “komt dit door het verlies” (uiteraard afhankelijk van wie er dood is gegaan).

Daar kun je rekening mee houden, maar in feite zal het de zoektocht niet veranderen, want ook al zou jouw kind geen verlies hebben meegemaakt, dan vraag je je toch ook af wat er aan de hand is, alleen nu heb je ‘toevallig’ al een heel concreet idee.

Dit is wat jullie lieven nu is. Dit is de permanente rouwrand die om jullie leven heen ligt.

Terug naar Mark

Mark, als drukke zakenman, snapte mijn verhaal heel goed. Mark zelf was een enorme doorzetter en aanpakker. Een paar dagen later belde hij me op en zei:

Ik snap heel goed wat je me hebt gezegd, maar ik merk wel dat als ik dan zeg: “ik snap dat je mama mist, vertel eens, waar denk je dan aan?” Dan komt er eigenlijk niks. Ik vind dan toch gewoon dat hij naar bed moet en ik zeg dan “ga maar aan wat leuks denken”.

Heel herkenbaar! Kinderen kunnen niet goed woorden geven aan hun gevoel. Niet erg. Je hebt de ruimte gegeven en dat was al fijn. Zeg liever niet “ga maar aan wat leuks denken” want dat kan vaak niet. Het is net als “denk niet aan de roze olifant”… waar denk je dan aan? Juist.

Beter kun je zeggen “Ga maar lekker in je bed liggen, je mag best aan mama denken, het is jouw mama. Denk maar aan de fijne knuffels die ze jou kon geven”.

Misschien denk je nu: maar dan wordt hij toch juist verdrietig? Dat kan, maar hoeft niet. Er is in ieder geval ruimte om te laten zijn wat er is. Natuurlijk ga je even later als ouder kijken of je kind slaapt.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.