Luisteren doe je met je hart

Herinneringen

We hebben herinneringen aan gebeurtenissen. Fijne gebeurtenissen, minder fijne, verdrietige, traumatische gebeurtenissen. Door herinneringen te delen met anderen, ga je betekenis geven aan een verhaal. De ander stelt je vragen, plaatst eens een opmerking, of vertelt een eigen herinnering, waardoor jouw verhaal genuanceerd kan worden.

Zingeving

We krijgen misschien wel te horen dat “het wel ergens goed voor zal zijn”. Om op die manier verder te kunnen met een vervelende herinnering. Nu is er in rouw, zeker de eerste tijd, weinig zinvols te vinden in het overlijden. Het kan jaren duren voor iemand op enige manier ‘zin’ kan geven aan een overlijden. Die ‘zin’ hebben we ook nodig om het verleden te kunnen dragen. Wat de ‘zin’ is, is voor iedereen weer anders en mag ook alleen door de persoon zelf ingevuld worden. Die zingeving kan ook wel eens heel verkeerd uitgelegd worden. Men heeft dan het gevoel dat we in principe maar ‘blij moeten zijn’ met dat het overlijden heeft plaatsgevonden, maar zo is het beslist niet.

Iets doen met het overlijden

Voor mijzelf geldt dat ik rouwtherapeut ben geworden doordat mijn toenmalige man is overleden. Zo vertel ik vaak tijdens symposia of trainingen dat ‘als hij niet was overleden dan was ik dit werk niet gaan doen’. Dat is een vorm van ‘zingeven’. Betekent dit dat ik het goed vind dat hij is overleden? Absoluut niet. Op mijn eigen manier probeer ik ‘iets’ uit zijn dood te halen. De ‘zingeving’ horen we ook vaak terug als iemand (lange tijd) ziek is geweest. Dan zegt men “gelukkig is zijn/haar lijden voorbij”. Ook dat is een vorm van zingeving, die de eerste tijd na een overlijden werkt, maar later zeker niet meer, dan vind men daar geen troost meer in en wil men op een andere manier betekenis geven aan het overlijden.

Positiviteit

In gesprekken willen mensen graag positief afsluiten. Zo valt het mij meer en meer op dat we nare situaties kunnen bagatelliseren. Dat doen mensen ook al bij zichzelf “Ja ik voel me heel erg rot, maar het gaat wel over”. Of “Ik ben super moe, maar in het weekend kan ik goed uitslapen en dan zal het wel beter gaan”. We doen dat bij onze eigen verhalen, maar helaas doen we het ook vaak bij de verhalen van een ander. Het lijkt alsof wij proberen zin te geven aan datgene wat een ander vertelt.

Lege handen

In rouw staan we dan met lege handen. Wat kun je zeggen tegen iemand die rouwt? Er is geen goede ‘afsluiter’ waarmee je iemand met een goed gevoel naar huis stuurt. Er is geen goed gevoel. Er is zelden een reactie mogelijk die ervoor zorgt dat iemand zich beter voelt. Waar iemand zich wel beter door kan voelen is het gevoel van verbinding.

Verbinding

Hoe krijg je verbinding met iemand? Mijn ervaring is dat verbinding ontstaat door empathisch te luisteren. Hoe doen we dat? Door een connectie te maken met iets in jezelf dat het verhaal van de ander herkent en vanuit daar te reageren. Misschien moet dat reageren helemaal niet met woorden, maar is een bevestiging, een erkenning van de gevoelens die iemand heeft, meer dan genoeg!

Dit is waar het vaak ‘mis’ gaat. Een connectie maken met iets in onszelf dat het verhaal van de ander herkent, dát doen we wel. Wat we daarna niet doen is ons mond houden. Nee, we gaan vaak datgene wat we in onszelf herkennen, ook benoemen. Helaas slaan we daarmee regelmatig de plank mis. Een klein voorbeeld van wat ik van iedere rouwende bij mij in de praktijk terug hoor:

Als ik vertel hoe verschrikkelijk zwaar ik de opvoeding in mijn eentje vind, dan zegt mijn buurvrouw “ja joh, dat snap ik, mijn man is ook vaak weg en dan sta ik er ook alleen voor”.

Of

Als ik aan mijn vrienden vertel hoe eenzaam ik me ’s avonds voel dan krijg ik vaak de reactie: “ja joh, dat is super naar, maar weet je, dan moet je wat gaan doen! Ga een leuke serie kijken, of bel ons op, ga met de hond wandelen”.

Luister met je hart

Situaties waarin de toehoorders invoelen wat de ander zegt en van daaruit reageren. Ik denk dat je beter iemand kunt erkennen in wat hij/zij voelt en dat bevestigen: “oh, wat moet dat naar voor je zijn”, of iets dergelijks. Blijf bij de ander! Op het moment dat je het woordje ‘maar’ voelt opkomen, kun je beter je mond houden. Voel zelf eens in hoe het is als je iets vertelt: hoe wil jij dat een ander reageert? Wil je dat de ander over zichzelf begint? Of dat de ander jou goedbedoelde (vaak ongevraagde) adviezen geeft? Vind je het prettig dat de ander naar je luistert en jou erkent en je de ruimte geeft om verder te vertellen?

Ik noem dat luisteren met je hart.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl (met chatfunctie).

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.