Leven met een overledene, hoe dan?

Mijn vriendin zegt dat ik haar los moet laten. Want als ik dat niet doe dan kan zij niet verder. Ze zegt dat ze dan blijft ronddolen als een geest. Iedereen zegt dat ik haar moet loslaten omdat ik verder moet. Maar ik wil niet verder!

Sonja verliest haar dochter van acht bij een auto-ongeluk. Ze heeft geen idee hoe ze verder moet en komt sinds twee-en-een-half jaar bij mij in de praktijk. Nu is ze langzaam in staat om het definitieve van het overlijden aan te gaan kijken. Iedereen in rouw herkent dit. Om door de pijn heen te gaan is immens zwaar. Om een geliefde te missen is ondoenlijk. Je kind eerder begraven dan jezelf, dat is onmenselijk. Voor Sonja was het jarenlang onmogelijk om het ‘gebeuren’ aan te kijken. Ze moest overleven, ze moest werken (want ze wilde niet ook nog haar werk verliezen!), ze moest voor haar zoon zorgen.

Loslaten een van de grootste misverstanden in rouw

De omgeving denkt en vindt dat je moet loslaten. Want anders zou je niet verder kunnen. Men denkt dat als je met de overledene bezig bent, je te veel in het verleden hangt. Misschien is dat waar. Maar je verleden is je leven. Dat is wat maakt wie je bent. Zonder je verleden besta je niet. We zeggen toch ook niet dat iemand het fijne verleden moet loslaten? Als jij vol geluk vertelt over je huwelijksdag van twintig jaar geleden, zal er niemand zijn die zegt “hey je moet dat wel loslaten hè?”. Maar als je vol verdriet vertelt over je overleden dierbare dan wordt dat wel gezegd.

Waarom moet je een overledene loslaten

Denken aan en bezig zijn met de overledene, zal, zeker de eerste tijd, je heel verdrietig maken. Als je verdrietig bent zou je niet verder kunnen. De maatschappij gaat niet zo goed om met verdriet. Men wil je zo snel mogelijk (herkenbaar?) vrolijk zien. Je moet vooral positief denken. Aan leuke dingen denken. De maatschappij is gericht op positiviteit.

Voor jou is het nodig om het verdriet te voelen, om er door heen te gaan. Er niet doorheen gaan is het met je meezeulen als een zware last. Als je het verdriet aan kunt kijken, dan ga je werkelijk verwerken. Verwerken betekent het omvormen tot iets anders. Dat ‘anders’ is de manier om jouw overledene mee te nemen de rest van je leven. De overledene bij je te houden. Tegenwoordig zien we daar ook woorden voor verschijnen als ‘verweven’ of ‘integreren’. Maar voordat je dat kan ga je verwerken.

De overledene moet verder

Zoals Sonja hoorde van haar vriendin, horen meer nabestaanden van omstanders dat de overledene niet verder zou kunnen als jij zo verdrietig bent. Ook ik heb dat gehoord. Ik weet niet meer van wie. Ik weet alleen maar dat ik me toen nóg schuldiger ging voelen. Ik had zijn dood al niet kunnen voorkomen en nu kon ik er niet eens voor zorgen dat hij ‘verder’ kon? Dank je wel!

Daar heb je in rouw helemaal niets aan. Ik weet ook niet of het waar is of niet (daarvoor zouden we in gesprek moeten gaan met de overledenen… en als dát zou kunnen…!!!!) maar ik weet wel dat een nabestaande daar totaal niet mee geholpen is.

Je bent verdrietig, boos, bang, alleen, eenzaam, blij, jaloers, enfin het hele scala aan emoties komt voorbij. Je mag (en misschien wel ‘moet’) voelen wat je voelt. Ongeacht het effect daarvan op een ander.

Niets is vermoeiender dan je gevoelens wegstoppen! Ergens niet aan mogen denken! We vergelijken het wel eens met een pingpong bal die je onder water wilt houden. Dat kan alleen door hem de hele tijd daar onder water te houden. Op het moment dat je hem loslaat knalt hij met een hoop gespetter omhoog.

Opnieuw verbinden

Wat mij betreft is het hele rouwproces erop gericht een nieuwe verbinding aan te gaan met de overledene. Je nieuwe leven vorm te geven mét de overledene bij je. Maar hoe doe je dat?

Denk gerust aan hem, denk aan alles wat je samen hebt meegemaakt, hoe pijnlijk ook. Wat er is, dat is er en dat is prima! Niet voor jou, dat snap ik, want het doet pijn. Wat een ander er ook van zegt, jij mag voelen wat je voelt!

Foto’s mag je net zo lang laten hangen als jij wilt! Jij bent degene die dat bepaalt, niemand anders. Geloof me, er komt een moment dat je minder foto’s wilt, dat gebeurt vanzelf. Datzelfde betreft de spullen van jouw overledene. Jij voelt vanzelf aan wanneer het moment daar is om ze weg te halen. Al zegt iedereen “moet je haar kleren niet eens wegdoen?” Jij bepaalt!

Hou jouw overledene in (jouw) leven door over hem/haar te praten, zijn naam te noemen, herinneringen op te halen als je met anderen praat. Als ze er van schrikken kun jij je daar vervelend over voelen. Maar waarom zou je wel over iemand mogen praten die er nog is en niet over iemand die overleden is? Een spreuk uit onze rouwkalender is: “dood betekent niet onbenoembaar geworden”. Het is zo pijnlijk dat je zijn/haar naam niet meer kunt noemen!

Ga op zoek naar rituelen die het voor jou prettig maken om houvast te vinden, om jouw overledene bij je te houden. Velen doen dat door kaarsjes te branden bij een foto, of ’s nachts voor het slapen gaan speciaal hem (haar) ook welterusten te zeggen. Alles is goed. Je mag echt doen alsof jouw dierbare er nog is. Je mag ook wensen dat hij er nog is. Je bent zelf wijs genoeg om te weten dat het anders is. Als het jou houvast geeft om te doen alsof, doe dat dan!

Zo merk ik ook vaak dat de verjaardag van de overledene gevierd wordt. De eerste keer na het overlijden vaak op de manier zoals dat vroeger ook gebeurde. Het jaar daarna alweer wat anders en op enig moment ontstaat er een ritueel. Alles is goed. Doe het zoals jij het wil doen!

Praten tegen de overledene

Vaak hoor ik dat mensen bang zijn dat ze gek aan het worden zijn omdat ze tegen hun overleden dierbare praten. Daarom durven ze het ook vaak niet te vertellen aan anderen. Dit is heel normaal! Je wilt delen. Je wilt praten, je wilt doorgaan zoals je altijd deed. Je zoekt antwoorden. Praat gerust! Je bent niet gek en zeer hoogstwaarschijnlijk word je ook niet gek!

Terug naar Sonja

De opmerking van haar vriendin heeft er diep ingehakt. Ik deed een visualisatie met Sonja (ik ben ook hypnotherapeute) waarin ik haar liet voorstellen hoe haar dochtertje zou reageren als ze verdrietig was. Ze had meteen een beeld:

Ik zit op een berg te huilen. Maaike staat naast me, ze heeft haar armpjes om mijn nek geslagen. Ze kijkt lief naar me. Ze fluistert in mijn oor dat het goed met haar gaat, dat ze bij me is. Ze zegt me dat altijd als ik huil, zij mij komt troosten.

Sonja ziet (uiteraard) meer in deze oefening, maar dit is wel de kern. Dit geeft haar zo veel troost dat ze mij de keer daarna ook vertelt dat telkens als ze verdrietig is, ze een soort warmte voelt. Ze denkt dan aan het beeld dat ze in de sessie had gezien.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.