In rouw omgaan met je omgeving

Het wordt zo leeg. Eerst stond de telefoon roodgloeiend, kwamen er constant mensen langs en verlangde ik naar rust. Nu we drie maanden verder zijn, hoor ik niet zo veel meer. Iedereen gaat over tot de orde van de dag. De wereld gaat door. Maar mijn wereld niet, die is gestopt. 

Francien vertelde mij dit vorige week. De school is weer begonnen, ze bracht haar dochter naar school. Dit keer zonder haar zoontje, die in de zomervakantie was overleden.

Steevast is de omgeving een thema tijdens de rouwbegeleiding/ therapiegesprekken. De aandacht van de omgeving. Je denkt dat deze ‘voor altijd’ blijft. De realiteit is anders.

Aandacht voor je verlies van de omgeving

Vlak na een overlijden krijg je veel aandacht. Mensen komen langs, luisteren naar je verhaal (telkens weer), koken voor je, sturen je bemoedigende appjes en laten je weten dat je vooral je tijd moet nemen!

Na een paar maanden wordt het anders. Helaas. Je hebt het misschien al gemerkt. Het wordt rustiger. Vlak na het overlijden hoopte je misschien af en toe op wat meer rust, nu wordt het te rustig. Op straat kunnen mensen je gaan vermijden uit ‘angst’ voor het gesprek. Of je komt iemand tegen bij de supermarkt en die roept “alles goed?”.

Dit kan heel teleurstellend zijn. De opvang die je eerst hebt ervaren valt weg. Je krijgt meer en meer het gevoel dat je er alleen voor staat.

Je omgeving troosten

Je zult merken (of hebt misschien al gemerkt) dat je vaak de omgeving moet troosten. Dit heeft alles te maken met het feit dat jij moet overleven en het grote verdriet nog niet echt toe kunt laten (dat gaat vanzelf, is niet iets wat jij bewust doet). De omgeving kan het grote verdriet wel meteen toelaten en bovendien als ze geconfronteerd worden jou, zien ze ook nog eens jouw pijn. Die confronteert weer met wat hen zelf ook zou kunnen overkomen.

Je troost de omgeving als vanzelf. Je denkt er niet over na. Later hoor ik vaak dat men dan zegt: “nou zeg, ik moest ook nog eens de anderen troosten, ik had het gevoel dat ik er voor hen moest zijn, in plaats van zij voor mij”.

Praten over de overledene

In het begin kun je veel praten over jouw overleden dierbare. Maar na een tijdje merk je dat je de naam van jouw overledene steeds minder kunt noemen omdat mensen al gauw het gesprek ergens anders op brengen. De omgeving is vaak bang voor tranen of verdriet. Je omgeving wil jou ook graag weer blij zien. Hoe opgelucht mensen kunnen zijn op het moment dat je weer iets doet waardoor zij het idee hebben dat het ‘over’ is (jij en ik weten dat het nog lang niet over is). Moeilijke gevoelens zijn moeilijk om mee om te gaan! Het is helaas jouw dagelijkse realiteit.

Goedbedoelde adviezen

Wat te denken van alle (ongevraagde) adviezen? “Werk je nu alweer?” “Moet je niet eens aan het werk?” “Je moet wel afleiding zoeken hoor” “Je moet er niet voor weglopen”. Je leest het al, het kunnen behoorlijk tegenstrijdige adviezen zijn.

Jij hebt geen idee waar je goed aan doet. Het is voor jou de eerste keer dat je met deze rouw wordt geconfronteerd (hoop ik).

Uitleggen hoe het met je gaat

Wellicht loop je dan een keer in de supermarkt en word je écht gevraagd hoe het met je gaat, terwijl het je dan net even niet uitkomt. Wat dan? Of, al komt het je wel uit, hoe kun je uitleggen hoe het werkelijk met je gaat?

Of wat te denken van de koffiemachine op het werk? Iets wat ik vaak hoor is: “ik wil niet bevraagd worden hoe het met me gaat als ik net even koffie haal op het werk”. Hoe doe je dat? Maar ook ‘gewoon’ op het werk? Je wilt misschien werken, je wilt helemaal niet op je werk naar dat diepe verdriet gaan.

Je wilt dankbaar zijn dat iemand het vraagt, maar hoe moet je het uitleggen? “Hoe gaat het met je”? Vaak hoor ik iemand in rouw dan zeggen “pf, wat denk je hoe het gaat”. Maar in plaats van dat ze dat zeggen, zeggen ze “ach het gaat wel”. Overigens, een goede vraag zou zijn: “hoe gaat het vandaag met jou”?

Hoe ga je met je omgeving om?

Hoe authentieker jij bent, hoe beter. Oftewel, hoe meer jij vanuit jouw diepste zelf kunt uitspreken hoe jij je voelt en wat je ervaart, hoe echter het overkomt en hoe beter mensen het kunnen begrijpen.

Als jij in de supermarkt wordt aangesproken en het komt je niet uit dan kun je heel goed zeggen “dank je wel voor je vraag, dat waardeer ik. Het komt nu even niet uit om daar op in te gaan, een andere keer heel graag”.

Of als je merkt dat mensen er juist niet over willen praten dan kun je zeggen: “ik heb het gevoel dat ik het niet over mijn overleden moeder mag hebben van je. Klopt dat?”. (Dan zeggen ze natuurlijk dat dit niet zo is).

Of als mensen een advies geven waar je niks mee kunt (helaas is dat vaak met die adviezen) dan zou je kunnen zeggen “hoe denk jij dat jouw advies mij gaat helpen?”. (Als antwoord zou dan kunnen komen: omdat je afleiding zoekt, dan ben je er niet zo mee bezig). Jij zou dan kunnen zeggen “waarom denk jij dat? Is dit jouw eigen ervaring? Wanneer heb jij zelf deze rouw meegemaakt?”.

Dit laatste klinkt hard maar soms hebben mensen niet in de gaten wat ze aan het doen zijn.

De omgeving opvoeden in rouw

Ik denk ook wel eens dat rouwenden de ‘taak’ hebben om de omgeving op te voeden. Vertel wat voor jou helpend is! Of vertel wat je nodig hebt.

Jij mag zo vaak over jouw overleden dierbare praten als jij wilt. Er is niks raars, fouts of slechts aan. Als de omgeving er niet mee om kan gaan, betekent het niet dat jij maar net moet doen alsof die persoon niet bestaan heeft. Dit mag je ook aan je omgeving vertellen.

Als iemand iets zegt wat bij jou in het verkeerde keelgat schiet, dan kun je reageren met “ik merk dat dit me behoorlijk raakt wat je nu zegt, ik voel dat heel anders en het lijkt me beter dat we hier nu maar niet op door gaan”.

Als iemand jou een advies geeft waar je niks mee kan en je wilt ook de confrontatie niet aangaan, zeg dan “dank je wel voor je tip, ik zal kijken of ik daar iets mee wil doen”.

Terug naar Francien

Ik ging bij Francien in op hoe haar wereld was gestopt. Het is een gevoel dat ik altijd in rouw hoor. Een gevoel dat ik zelf ook zo heb ervaren (dat vertelde ik haar niet). Alles gaat door, maar jij bent stil gaan staan.

Bij iedere nieuwe gebeurtenis raakt Dennis verder van mij vandaan. Nu is school weer gewoon begonnen, de laatste keer dat ik daar was, was met Dennis. Straks is het heel gewoon dat ik naar het schoolplein ga zonder Dennis. Ik wil hem erbij houden!

Tot slot:

Jouw overledene is top of mind bij jou! Laat een ander jou niet vertellen of proberen duidelijk te maken dat je ‘niet zo veel met hem bezig moet zijn’. Je kunt niet anders! Waarom mag je wel de hele dag over je zwangerschap praten (negen maanden lang) maar niet over jouw overledene? Het is de onmacht van de ander die niet weet hoe hij met zo iets zwaars om kan gaan.

Wil jij meer weten over de lessen “Omgaan met mijn kind in rouw”, of “Omgaan met mijn rouw”: klik dan hier.

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl.

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.