Eerlijk zijn

Ik denk dat de buurman hem heeft vermoord. Ik hoorde ook wel eens dat hij ruzie had met de buurman. Tja, waarom zou ik hem anders niet meer mogen zien? Ik denk dat mijn vader zo ernstig verwond was, dat mijn moeder dacht dat dit niet prettig voor mij zou zijn om te zien.

Dit vertelde Pancho toen ik hem interviewde voor mijn boek “Kinderen in Spagaat“. Dat boek gaat over rouw bij kinderen van gescheiden ouders waarvan de gescheiden ouder overlijdt. Overigens, kinderen in die situatie beleven echt een ander rouwproces!

Pancho had een heel fantasiebeeld over hoe het was gegaan met zijn vader. De werkelijkheid was anders.

Eerlijk zijn

Het is enorm belangrijk dat je als ouder de waarheid aan je kind vertelt, hoe moeilijk deze ook is. Het ligt heel erg voor de hand om een kind te willen beschermen, vaak gebeurt juist het tegendeel. Een kind gaat fantaseren en daarmee wordt het nog erger.

Mijn kind zal het wel vragen

Als ouder denken we dat kinderen wel vragen zullen stellen als ze die hebben. In de praktijk blijkt telkens weer dat er heel veel kinderen zijn die dat niet doen. Ze nemen namelijk gewoon aan wat de ouder zegt en stellen daar verder geen vragen bij. Het komt vaak niet eens bij ze op om die vraag te stellen. Maar ze gaan dus wel fantaseren. Kinderen gaan ervan uit dat ‘wij’ als ouders het ze wel zullen vertellen als dat nodig is. Ik zal daar twee voorbeelden van geven.

Voorbereiden op een overlijden

Rianne haar vader was aan kanker overleden toen zij acht jaar was. Twee jaar later kreeg haar moeder borstkanker, zij werd behandeld en ging verder. Helaas kwam na twee jaar de kanker terug en kon moeder niet meer genezen. Rianne kwam weer bij mij in therapie. In het oudergesprek had ik gevraagd of Rianne wist dat moeder zou gaan overlijden, nee dat was niet het geval (Rianne was daar niet bij) en moeder wilde ook niet dat Rianne dit zou weten. Dat was een lastige, ook voor mij om mee te werken. Rianne kwam en tijdens het gesprek vroeg ik hoe het nu verder zou gaan met haar moeder nu haar moeder weer ziek was. Waarop Rianne zei dat ze dit niet wist. Toen ik haar vroeg of ze dit zou willen vragen aan haar moeder, zei Rianne “ik weet niet of ik het wil weten”.

Dat vond ik zo’n ware en duidelijke verklaring waarom kinderen zelf ‘de’ vraag niet stellen. Het is onze verplichting als ouders om ons kind in te lichten over ernstige zaken en niet te wachten tot een kind de vraag stelt.

Overigens, in het geval van Rianne heb ik moeder dit teruggegeven en toen heeft moeder het wel verteld. Heel verdrietig voor Rianne, maar het gaf haar wel een soort van rust vertelde ze later.

Zelfmoord

De moeder van Charlotte (12 jaar) meldde Charlotte aan voor therapie. Charlotte was namelijk onhandelbaar. Bij het doornemen van de geschiedenis bleek de vader van Charlotte zich gesuïcideerd te hebben toe Charlotte zes jaar was. Dit wist Charlotte niet, papa was overleden aan een hartstilstand (feitelijk niet onjuist). Charlotte kwam en al in het eerste gesprek dacht ik: ze weet dat het niet klopt maar ze weet niet wat. Charlotte vertelde ook dat ze dacht dat er veel meer aan de hand was en dat het vast met haar moeder te maken had. Nee, ze wilde de vraag niet aan haar moeder stellen, want haar moeder zal vast wel alles gezegd hebben, want haar moeder vertelt altijd alles. Toch was er onrust.

De waarheid

Ik belde moeder na het gesprek met Charlotte op en adviseerde haar de waarheid te vertellen. Dit was lastig want zes jaar lang had moeder haar mond gehouden. Het werd een pittig gesprek waarin Charlotte heel erg boos was. Hoe had haar moeder dat bij haar weg kunnen houden. Maar wat Charlotte ook zei was: “ik heb het altijd geweten, altijd het gevoel gehad dat er meer was”. Daarna is Charlotte nog twee keer teruggekomen en hebben wij gewerkt aan herstel van vertrouwen in haar moeder. Er was echt een vertrouwensbreuk ontstaan. Maar Charlotte haar gedrag werd wel weer veel rustiger.

Zeg hoe het is

Dit zijn geen op zichzelf staande gevallen. Deze situaties hoor ik (helaas) vaak. Misschien heb je zelf ook in een dergelijke situatie gezeten, ooit!

In welke situatie je ook zit, zeg hoe het is. Hou de waarheid niet bij je kind weg, dan leer je aan je kind dat je niet te vertrouwen bent, klinkt hard, maar is wel wat er gebeurt. Wat daarbij ook nog eens komt is dat een kind echt wel aanvoelt dat er meer is en dan kan gaan denken dat het aan hem/haar zelf ligt. Als je suicide moet uitleggen dan kun je vertellen hoe dat is gegaan, ook als iemand voor de trein is gaan liggen of gesprongen of zich heeft opgehangen. Dat is vreselijk om te vertellen, dat is duidelijk, maar, er is geen weg om de pijn heen. Daarna is er openheid en kan alles besproken worden. Jouw kind zal vragen stellen die bij zijn leeftijd passen. Je hoeft ook niet alle vreselijke details te vertellen, behalve als het kind dit vraagt. Vertel daarbij ook dat het kind het uiteraard nooit zelf moet proberen, want, zoals het kind gemerkt zal hebben, dan ben je dood.

Terug naar Pancho

Naar aanleiding van het interview ging Pancho aan zijn moeder vragen waarom hij papa nooit had mogen zien (Pancho was elf toen zijn vader overleed). Moeder vertelde hem dat dit kwam doordat papa al vijf dagen thuis had gelegen en omdat papa was overleden aan de gevolgen van alcohol gebruik, papa er veel te slecht uitzag en dat zij had gedacht dat de kinderen hem maar zo niet moesten zien. Toen ik later met Pancho belde om te horen hoe het was, vertelde hij me:

Het was best even schrikken. Want hoe erg had hij er dan uit moeten zien dat wij hem niet meer mochten zien? Ik heb dat met mama besproken en ze heeft me alles verteld. Ik merk dat ik het heel fijn vind want ik was hartstikke boos alsmaar. Wie wilde nou mijn papa vermoorden? Maar nu weet ik dat het heel anders zit.

Ik denk dat ik wel een heel boek zou kunnen schrijven over situaties waarin de waarheid niet is verteld en de gevolgen daarvan (nou ja, een klein boek dan). De boodschap is: wees eerlijk! Dit blog is uiteraard te kort om op alle situaties in te gaan. Als je hier specifieke vragen over hebt, zoek dan contact!

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl (met chatfunctie).

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.