Afscheid nemen bestaat niet?

Marco Borsato

Op nummer 2 in de Uitvaartmuziek Top 20 staat Afscheid Nemen Bestaat Niet van Marco Borsato.
Terwijl ik dit blog schrijf, zingt Marco de longen uit zijn lijf in het Feyenoord stadion, ik mag er zelf aanstaande woensdag met mijn jongste dochter (ondertussen zeventien) naar toe.

Waarom hebben wij in onze rouwkalender als ondertitel gezet ‘maar doe het toch maar wel’? Dat licht ik graag in dit blog toe.

Afscheid nemen

Als het enigszins kan is het belangrijk om afscheid te nemen. Afscheid nemen helpt voor het rouwproces later. Je wilt helemaal geen afscheid nemen, dat is zeer begrijpelijk. Het is belangrijk omdat je na een overlijden met allerlei gevoelens achterblijft die je niet meer uit kunt spreken. Ik schreef daar in eerdere blogs al over, zoals: hoe kan ik sorry zeggen en spijt bij rouw. Er zijn ook genoeg mensen die geen afscheid in levende lijve kunnen nemen. Gelukkig kan het achteraf ook op een bepaalde manier! Dit is natuurlijk nooit zo sterk als wanneer iemand nog leeft. 

Uitspreken helpt

Alles wat je van te voren kunt zeggen en uitspreken helpt. Daar zit je later niet meer mee. Laatst vertelde Anneke bij mij in de praktijk hoe zij aan het sterfbed van haar man had gezeten. Zij 43 jaar, hij 47. Hij had palliatieve sedatie gekregen (dan word je in slaap gehouden tot je rustig dood gaat (dat klinkt ook raar hè?)) en stierf vijf maanden geleden. Ze vertelde me het volgende:

Hij lag er heel rustig bij en ik had zijn favoriete muziek opgezet. Ik ben ervan overtuigd dat hij het kon horen. Het was in feite best een hele serene tijd. Ik voelde me rustig van binnen en ons leven samen ging aan mij voorbij. Als vanzelf ging ik tegen Jacob praten, ik vertelde hem mijn herinneringen. Het waren mooie en minder mooie herinneringen. Over onze onenigheden ook. Ik kon hem zeggen dat het me speet dat ik daar, achteraf gezien, moeilijk over had gedaan. Ik had echt het gevoel dat ik aan het afronden was. Ookal kon hij niks terugzeggen, ik had toch het gevoel dat ik afscheid nam.

Filmportret

Dit verhaal van Anneke staat niet op zichzelf. Ik hoor het vaak in mijn praktijk. Het is een van de redenen dat ik de filmportretten ben gaan maken van mensen die weten dat ze doodgaan en jonge kinderen achter moeten laten. In eerste instantie deed ik dat voor de kinderen, maar ik merkte ook steeds meer tijdens het maken van de portretten dat mensen het zelf ook heel fijn vonden om op die manier afscheid van hun leven en hun dierbaren te nemen. Hierin praten stervenden ook over ‘losse eindjes’. Dit geeft voor later weer veel opluchting bij de nabestaanden. Dit kan overigens ook heel goed met het schrijven van, bij voorbeeld, “mama (of papa) vertel eens”. 

Afscheid nemen: kan dat altijd

Wat ik regelmatig hoor is dat omstanders nog wel eens zeggen als iemand ziek is geweest: “gelukkig heb je afscheid kunnen nemen, dat kon xxx niet, zijn vrouw overleed door een ongeluk”.
Dat iemand ziek is, betekent niet dat je afscheid kunt nemen! Het gebeurt (te) vaak dat iemand die doodgaat zelf niet over het aanstaande overlijden wil praten, of dat de aanstaande nabestaanden dat niet willen. Dan is er ook geen sprake van ‘een goed gesprek om afscheid te nemen’.
Afscheid nemen kan ook als iemand al dood is. In de eerder genoemde blogs heb ik daar een aantal tips voor. In de praktijk en in Lutografie doe ik oefeningen waardoor je alsnog afscheid kunt nemen.

Afscheid nemen bestaat niet… Ik denk dat de realiteit anders is. Hoe graag we ook willen geloven dat het niet bestaat. Hoe kijk jij daarnaar?

Misschien wil je hier iets over kwijt of kan ik op dit moment iets anders voor je doen. Weet me dan te vinden via www.hetnieuwerouwen.nl (met chatfunctie).

De afbeelding van dit blog komt uit de Rouwkalender. te bestellen als scheurkalender of gratis beschikbaar als app.